Αν οι ηγεμόνες οφείλουν να κρατούν το λόγο τους-Μακιαβέλλι

Καθένας νιώθει πόσο είναι αξιέπαινος ο ηγεμόνας  που κρατάει τον λόγο του και ζει τίμια και όχι με δόλο. Όμως από την πείρα βλέπουμε στην εποχή μας πως εκείνοι οι ηγεμόνες κατόρθωσαν μεγάλα έργα που λίγο λογάριασαν την καλή πίστη και κατάφεραν με δόλο να στρέψουν τα μυαλά των ανθρώπων και τέλος ξεπέρασαν όσους βασίστηκαν στην ειλικρίνεια.

Οφείλεις λοιπόν να ξέρεις πως υπάρχουν δυο λογιών πόλεμοι: ο ένας με τους νόμους, ο άλλος με τη βία.

Ο πρώτος ταιριάζει στους ανθρώπους, ο δεύτερος στα θηρία.

Μα επειδή ο πρώτος συχνά δε φτάνει, ανάγκη να καταφεύγουμε στο δεύτερο.

Γι αυτό ένας ηγεμόνας πρέπει να ξέρει να χρησιμοποιεί καλά και το θεριό και τον άνθρωπο.

Τούτο οι αρχαίοι συγγραφείς τα δίδαξαν σκεπαστά στους ηγεμόνες, γράφοντας πως ο Αχιλλέας, και πολλοί άλλοι παλιοί ηγεμόνες αναθράφηκαν και πειθαρχήθηκαν από τον Χείρωνα τον Κένταυρο.

Κι αυτό, να ‘ χεις δάσκαλο ένα μισό θεριό και μισό άνθρωπο, δε σημαίνει παρά πως είναι ανάγκη ο ηγεμόνας να ξέρει να χρησιμοποιεί τη μια και την άλλη φύση.

Κι η μια χωρίς την άλλη δεν είναι ασφαλής.

Αναγκασμένος λοιπόν ο ηγεμόνας να ξέρει καλά να χρησιμοποιεί το θεριό, οφείλει από τα θεριά να διαλέξει την αλεπού και το λιοντάρι, γιατί το λιοντάρι δεν μπορεί να προφυλαχτεί από τις παγίδες κι η αλεπού από τους λύκους.

Ανάγκη λοιπόν να’ ναι αλεπού για να ξεχωρίζει τις παγίδες, και το λιοντάρι για να τρομάζει τους λύκους.

Όσοι περιορίζονται μονάχα στο λιοντάρι, δεν το καταφέρνουν.

Δεν  μπορεί λοιπόν ένας συνετός ηγεμόνας να κρατάει το λόγο του, όταν αυτόν τον ζημιώνει κι όταν πέρασαν οι αφορμές που τον έκαμαν να υποσχεθεί.

Απόσπασμα απο το βιβλίο Ο ΗΓΕΜΟΝΑΣ του ΝΙΚΟΛΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΛΙ

Μετάφραση απο τον Νίκο Καζαντζάκη 

XVIII, Σελίδες 88-89

1η έκδοση 1531

Εκδόσεις Γαλαξίας 

Έκδοση 1963