«Επινοώντας τον Θεό σκλαβωθήκαμε σ' αυτόν»
Με το τελευταίο του, 180 σελίδων, βιβλίο κατάφερε πάλι να προκαλέσει το κατεστημένο: αυτή τη φορά την Καθολική Εκκλησία, αλλά και συντηρητικούς πολιτικούς.
Ο 87χρονος Πορτογάλος συγγραφέας Ζοζέ Σαραμάγκου με τη νουβέλα του «Κάιν» τα βάζει με το Θεό.
«Δεν είναι να Τον εμπιστεύεσαι», είχε δηλώσει λίγο πριν από την έκδοση του βιβλίου του, στα τέλη Οκτωβρίου, στο ισπανικό πρακτορείο ειδήσεων EFE.
«Ποιος, διάολε, είναι αυτός ο Θεός που για να εξυψώσει τον Αβελ περιφρονεί τον Κάιν;»
Εχουν περάσει σχεδόν είκοσι χρόνια μετά το «Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» (μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Καστανιώτη»), το οποίο και αυτό είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις και μάλιστα η πορτογαλική κυβέρνηση είχε ασκήσει βέτο προκειμένου να ακυρωθεί η υποψηφιότητα του συγγραφέα για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας.
Τότε ο Πορτογάλος νομπελίστας είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τη χώρα του και να εγκατασταθεί μόνιμα στο ισπανικό νησί Λανθαρότε, «στη μέση του Ατλαντικού και 100 χιλιόμετρα από την αφρικανική ακτή», όπου ζει με τη γυναίκα και μεταφράστριά του, Πιλάρ ντελ Ρίο, η οποία στην επίσημη ιστοσελίδα του συγγραφέα στο Ιντερνετ γράφει για τον «Κάιν» πως «πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με τρεις βασικούς πρωταγωνιστές: τον Κάιν, τον Θεό και την ανθρωπότητα».
Σήμερα, με τη νουβέλα του αυτή κάνει μια ειρωνική, ασεβή και δηκτική αναδρομή μέσα από διάφορα χωρία της Βίβλου, χωρίς να φοβάται την κατακραυγή: «Κάποιοι θα με σταυρώσουν -λέει ο ίδιος-, όπως συνέβη και με το "Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον", αλλά τώρα το θέαμα θα είναι λιγότερο ενδιαφέρον. Ο Θεός των χριστιανών δεν είναι ο Ιεχωβά.
Οι περισσότεροι καθολικοί δεν έχουν διαβάσει την Παλαιά Διαθήκη. Πώς είναι δυνατόν να διαβάσεις ένα τόσο μεγάλο βιβλίο; Ούτε εγώ το έχω διαβάσει όλο. Αν οι Εβραίοι αντιδράσουν, δεν θα με εκπλήξει. Είμαι συνηθισμένος, με έχουν χαρακτηρίσει αντισημίτη. Αλλά δυσκολεύομαι να κατανοήσω πως ο εβραϊκός λαός έχει ως ιερό του βιβλίο την Παλαιά Διαθήκη. Εμπεριέχει μια σειρά παραλογισμών που θα ήταν αδύνατον να τους επινοήσει ένας μόνο άνθρωπος. Χρειάστηκαν γενιές και γενιές για να δημιουργήσουν αυτό το προϊόν».
Πριν από ένα χρόνο ο Σαραμάγκου εξέπληξε τους αναγνώστες του με την ειρωνεία και το χιούμορ του που βγάζουν οι σελίδες του προτελευταίου του βιβλίου «Το Ταξίδι του Ελέφαντα», αλλά και του τελευταίου τώρα, του «Κάιν»: «Δεν ήταν προμελετημένο -λέει ο συγγραφέας.
Η ειρωνεία και το χιούμορ εμφανίζεται με τις πρώτες γραμμές και στα δύο βιβλία. Θα μπορούσα να το γράψω με πιο σοβαρό ύφος, αλλά θα ήταν ανόητο να απορρίψω κάτι που εμφανίστηκε αυθόρμητα στο μυαλό μου».
Αρχισε να σκέπτεται να γράψει ένα βιβλίο για τον Κάιν πριν από πολλά χρόνια, αλλά μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο άρχισε να το γράφει και το ολοκλήρωσε σε τέσσερις μήνες. «Ημουν σε μια κατάσταση έκστασης. Ποτέ άλλοτε δεν μου είχε συμβεί, τουλάχιστον με τέτοια ένταση, με τόση δύναμη».
«Αν και άθεος -ομολογεί ο Πορτογάλος συγγραφέας- δεν έχω καταφέρει να ξεφύγω από τις χριστιανικές αξίες και παραδέχομαι πως δεν είμαι απόλυτα άθεος. Ο μόνος που μπορεί να ισχυριστεί κάτι τέτοιο είναι κάποιος που θα ζήσει σε μια κοινωνία στην οποία δεν έχει εισχωρήσει η έννοια του Θεού».
Ο Σαραμάγκου δεν θεωρεί αυτό το βιβλίο την οριστική επίλυση των διαφορών του με τον Θεό: «Δεν έχω τελειώσει μαζί του, αλλά έχω τελειώσει με τους ανθρώπους που τον επινόησαν. Ο Θεός, ο δαίμονας, το καλό, το κακό, όλα αυτά βρίσκονται στα κεφάλια μας και όχι στον ουρανό ή στην κόλαση, που και αυτά έχουμε επινοήσει. Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πως επινοώντας τον Θεό, αμέσως σκλαβωθήκαμε σ' αυτόν».
Ο Σαραμάγκου, που κάποτε είχε γράψει «είμαστε διηγήματα διηγημάτων που διηγούνται διηγήματα», γράφει όλο και πιο γρήγορα (τρία βιβλία σε έναν χρόνο: «Το Ταξίδι του Ελέφαντα», «Τετράδια», «Κάιν»), ίσως αυτόν να θεωρεί τον καλύτερο τρόπο για να συνεχίζει να ζει.
«Πράγματι», λέει, «γράφω συνεχώς και γρήγορα. Ισως η καλύτερη παρομοίωση γι' αυτήν την κατάσταση είναι αυτή του κεριού που βγάζει μια πιο υψηλή φλόγα τη στιγμή που πάει να σβήσει. Οπως και να έχει, όμως, μην ανησυχείτε, δεν σκέφτομαι να σβήσω τόσο γρήγορα».
Δηλωμένος κομμουνιστής, και από τη δεκαετία του '60 μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας, ο Σαραμάγκου δηλώνει στην ισπανική εφημερίδα «Ελ Παΐς»:
«Δεν είχα ποτέ καμία σχέση με την καθολική θρησκεία, ούτε στο σχολείο ούτε στην οικογένειά μου. Αλλά ούτε και στη διάρκεια της εφηβείας είχα περάσει κάποια θρησκευτική κρίση ούτε αργότερα, όταν άρχισα να έχω ανησυχίες με το θέμα του θανάτου. Ειλικρινά, πιστεύω πως ο θάνατος είναι ο εμπνευστής του Θεού. Αν ήμασταν αθάνατοι δεν θα είχαμε κανέναν λόγο να επινοήσουμε τον Θεό».
Αρνείται πως η πρόσφατη περιπέτεια της υγείας του τον έκανε να σκέπτεται περισσότερο το θέμα του Θεού: «Είμαι πεισμένος πως δεν υπάρχει Θεός, γι' αυτό δεν τον επικαλέστηκα όταν ήμουν σοβαρά άρρωστος. Αν τον φώναζα και αν εμφανιζόταν αμέσως μπροστά μου, τι θα του έλεγα, τι θα του ζητούσα; Να μου παρατείνει τη ζωή; Πεθαίνουμε όταν είναι να πεθάνουμε. Εμένα με έσωσαν οι γιατροί, με έσωσε η Πιλάρ, με έσωσε η καλή κατάσταση της καρδιάς μου, παρά την ηλικία μου. Τα υπόλοιπα είναι λογοτεχνία και μάλιστα, κακή».
Στην ισπανική εφημερίδα μιλά για την πολιτική κατάσταση στη χώρα του και για την Αριστερά, γενικώς:
«Η σοσιαλιστική κυβέρνηση (που επανεξελέγη στις 27 Σεπτεμβρίου, στην Πορτογαλία) έχει ακολουθήσει δεξιές πολιτικές και το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχουν Χειμερινά Ανάκτορα για να ανακαταλάβουμε.
Το χειρότερο από όλα, και αυτή η κρίση το απέδειξε, είναι πως η Αριστερά δεν έχει ιδέες. Κανένα αριστερό κόμμα, λίγο-πολύ κόκκινο ή ροζ, παρουσίασε έστω και μία ιδέα για το πώς θα βγούμε από την κρίση. Και το ίδιο ισχύει με τα συνδικάτα. Η δύναμή τους αποκοιμήθηκε, εξημερώθηκε. Μου φαίνεται πως ο Μαρξ ποτέ άλλοτε δεν είχε περισσότερο δίκιο απ' όσο τώρα».
Παρ' όλα αυτά επιμένει να στηρίζει το κομμουνιστικό κόμμα: «Αυτό που συμβαίνει είναι πως έχουμε μια κληρονομιά την οποία δεν μπορώ να αποποιηθώ. Και είναι πιθανό πως αυτή η κληρονομιά δεν έχει μεγάλη σχέση με όσα συμβαίνουν σήμερα. Για μένα όμως μετρούν περισσότερο τα συναισθήματα. Δεν αναγνωρίζομαι σε κανένα άλλο κόμμα. Μπορεί να σφάλλω και να παραμένω προσκολλημένος σε παλαιές ιδέες, αλλά και εγώ έχω το δικό μου παρελθόν. Παραμένω στο κόμμα από σεβασμό στον ίδιο μου τον εαυτό. Ημουν πολύ επικριτικός με το κόμμα μου. Κάποτε είχα πει πως δεν θα εγκατέλειπα ποτέ το κόμμα υπό έναν όρο: να μη με εγκατέλειπε και εμένα το κόμμα. Δεν νομίζω πως αυτό θα συμβεί ποτέ».
Β.Τ.
Πηγή:http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=98298
2 comments:
Συμφωνω απόλυτα με το Σαραμάγκο.
Ποιος ειναι αυτος ο Θεός που για να εξυψώσει τον ένα κατεβάζει τον αλλο;
Τον Σαραμάγκου τον γνώρισα μέσα απο την ταινία , η οποία στηρίχτηκε στο ομώνυμο βιβλίο του "Περί τυφλότητος".
Μια ταινία με πολύ ωμές σκηνές βίας , κακοποίησης , όπως ακριβώς το αντιλαμβάνεται ο συγγραφέας βέβαια, δείχνοντας παράλληλα μια σκληρή πραγματικότητα.
Ομολογώ οτι κάποιες σκέψεις του είναι πολύ σωστές , βαθυστόχαστες σκέψεις .
Τη θεωρία ενός σκληρόκαρδου Θεού την έχουμε συναντήσει σε αρκετά βιβλία, θρησκευτικού περιεχομένου, και ιδαίτερα στην Παλαιά Διαθήκη.
Νομίζω οτι αυτός ο Θεός είναι δημιούργημα των ανθρώπων , όπως ακριβώς αναφέρει ο συγγραφέας.
Σίγουρα τα διάφορα ιερατεία είχαν σκοπιμότητες πίσω απο την παρουσίαση του Θεού ως σκληρόκαρδου και τιμωρού.
Κατά την γνώμη μου ο Θεός σαν Ανώτερη Δύναμη είναι φιλευσπλαχνος , γεμάτος αγάπη για τα παιδιά του, και επιπλέον η πίστη είναι κάτι ξεχωριστό απο το κάθε ιερατείο.
Post a Comment