Η Γλώσσα των Πουλιών του Ρενέ Γκενόν

SOURCE OF IMAGE

Πολύ συχνά αναφέρεται, σε διαφορετικές παραδόσεις, μια μυστηριώδης γλώσσα που αποκαλείται : «Γλώσσα των Πουλιών». 

Η έκφραση είναι ένας ξεκάθαρα συμβολισμός, εφόσον η σημασία που δίνεται στην γνώση αυτής της γλώσσας θεωρείται ως προνόμιο μιας υψηλής μύησης–η οποία αποκλείει οποιαδήποτε λογοτεχνική ερμηνεία.

Το Quran για παράδειγμα λέει ((XXVII, 15) «και ο Σολομώντας ήταν ο κληρονόμος του Δαυίδ και είπε:

«Άνθρωποι, έχουμε διδαχθεί την γλώσσα των πουλιών ((`ullimnā mantiq at-tayr) και όλες οι χάρες μας έχουν σταλθεί».

Οπουδήποτε διαβάζουμε για ήρωες, όπως ο Σινγφριντ στους Βόρειους θρύλους, που καταλαβαίνει αυτή την γλώσσα των πουλιών, που μόλις νίκησαν τον δράκο, και ο συμβολισμός στην ερώτηση μπορεί να κατανοηθεί από αυτό.

Η νίκη πάνω στον δράκο έχει σαν άμεση επίπτωση, την κατάκτηση της αθανασίας που αντιπροσωπεύεται από κάποιο αντικείμενο, το πέρασμα προς το οποίο έχει κρυφτεί από τον δράκο, και η κατάκτηση της αθανασίας υποδηλώνει επανεγκατάσταση στο κέντρο της ανθρώπινης κατάστασης, που είναι στο σημείο όπου εγκαθίσταται η επικοινωνία με τα υψηλότερα επίπεδα της ύπαρξης.

Είναι αυτή η επικοινωνία που αντιπροσωπεύεται από την κατανόηση της γλώσσας των πουλιών και, πράγματι τα πουλιά πολύ συχνά συμβολίζουν τους Αγγέλους, που είναι ακριβώς τα υψηλότερα επίπεδα της ύπαρξης.

Αυτή είναι η σημασία, στην παραβολή του Ευαγγελίου του κόκκου του σπόρου του σιναπιού, «των πουλιών του αέρα», που ήρθε να καθίσει στα κλαδιά του δέντρου 1 – το Δέντρο αντιπροσωπεύει τον άξονα που περνάει μέσα από το κέντρο από κάθε επίπεδο της ύπαρξης και συνδέει όλα τα επίπεδα μεταξύ τους.2

Στο κείμενο του Quran που δίνει παραπάνω τον όρο “ as-sāffāt ” λογοτεχνικά δηλώνει τα πουλιά, αλλά συμβολικά αναφέρεται στους αγγέλους (al-malā’ikah), και η πρώτη γραμμή προσδιορίζει την σύνταξη των ουράνιων και πνευματικών ιεραρχιών.3

Η δεύτερη γραμμή δηλώνει τον αγώνα των Αγγέλων απέναντι στους δαίμονες, τις ουράνιες δυνάμεις απέναντι στις εσωτερικές, την αντίθεση ανάμεσα στα υψηλότερα και τα κατώτερα επίπεδα.4

Στην Ινδουιστική παράδοση αυτός είναι ο αγώνας των Devas απέναντι στους Asuras και επίσης, σύμφωνα με ένα συμβολισμό που φτάνει πολύ κοντά στον συμβολισμό του δικού μας θέματος, η μάχη του Garuda απέναντι στον Naga που είναι, επιπλέον, κανένας άλλος παρά το παραπάνω αναφερόμενο ερπετό ή δράκος.

Ο Garuda είναι ο αετός και αλλού την θέση του έχουν πάρει άλλα πουλιά, όπως η ίβις και ο πελαργός 5, όλα εχθροί και καταστροφείς των ερπετών.

Τελικά στον τρίτο στίχο, οι άγγελοι απαγγέλλουν το dhikr που φυσικά σημαίνει την απαγγελία του Quran-δεν χρειάζονται να πούμε, το Quran εκφρασμένο στην ανθρώπινη γλώσσα, αλλά το αιώνιο του πρωτότυπο περιγεγραμμένο στον Φυλαγμένο Πίνακα (al-lawh al-mahfūz , που απλώνεται από τον Παράδεισο στην Γη όπως η σκάλα του Ιακώβου μέσα και πέρα από όλους τους βαθμούς της Συμπαντικής Ύπαρξης 6

Παρόμοια στην Ινδουιστική παράδοση, τα Devas στον αγώνα τους απέναντι στα Asuras προστάτευσαν τον εαυτό (acchandayan) τους απαγγέλοντας Βεδικούς ύμνους στους οποίους γι αυτό τον λόγο τους είχε δοθεί το όνομα των chandras, μια λέξη που δηλώνει ρυθμό.

Η ίδια ιδέα περιέχεται στην λέξη dhikr, η οποία στον ισλαμικό εσωτερισμό, χρησιμοποιείται στην ρυθμική φόρμουλα του που επικοινωνεί με την Ινδική μάντρα. 

Η επανάληψη αυτών των στερεοτύπων σκοπεύει να φέρει στην επιφάνεια την αρμονιοποίηση των διαφορετικών στοιχείων της ύπαρξης και να προκαλέσει δονήσεις οι οποίες μέσω των αντίκτυπων διαμέσου όλης της ιεραρχίας των επιπέδων, μπορούν να ανοίξουν δίαυλο επικοινωνίας, με τα υψηλότερα επίπεδα. Αυτό επιπλέον είναι, μιλώντας γενικά, ο βασικός και ο πρωταρχικός σκοπός όλων των τελετουργικών.

Αυτό μας οδηγεί κατευθείαν σε αυτό που αναφερόταν στην εισαγωγή σχετικά με την γλώσσα των πουλιών, που μπορεί επίσης να ονομαστεί «Γλώσσα των Αγγέλων», και που συμβολίζεται στον ανθρώπινο κόσμο με ρυθμική γλώσσα, γιατί η επιστήμη του ρυθμού, που έχει πολλές εφαρμογές, είναι στην πραγματικότητα τελικά η βάση όλων των σημασιών που μπορούν να ενεργοποιηθούν, ώστε να μπουν σε επικοινωνία

με τα ανώτερα επίπεδα της ύπαρξης.

Γι αυτό τον λόγο έχει ειπωθεί σε κάποια ισλαμική παράδοση ότι ο Αδάμ, ενώ ήταν στον Γήινο παράδεισο, μιλούσε με ρυθμό, που είναι η ρυθμική γλώσσα.

Αυτός είναι επίσης ο λόγος γιατί τα Ιερά Βιβλία είναι γραμμένα σε ρυθμική γλώσσα  γιατί ξεκάθαρα τα μετατρέπει όλα μαζί σε κάτι διαφορετικό από τα απλά «ποιήματα» (στο απλό βέβηλο νόημα) των οποίων η αντι-παραδοσιακή προκατάληψη της κριτικής θα μπορούσε να τα έχει.

 Ούτε η ίδια η ποίηση, στην καταγωγή της, η μάταιη λογοτεχνία έχει δημιουργηθεί σαν αποτέλεσμα του εκφυλισμού, που είναι μέρος της κατηφορικής πορείας του ανθρώπινου κύκλου 7

Είχε αντιθέτως ένα αληθινό ιερό χαραχτήρα. Παραδείγματα μπορούν να βρεθούν πίσω στην κλασσική Δυτική αρχαιότητα ,της ποίησης που αποκαλείται «γλώσσα των Θεών », μια έκφραση ισότιμη σε αυτό που ήδη χρησιμοποιούμε για τους «Θεούς» που είναι τα “Devas” 8, τα οποία αντιπροσωπεύουν όπως οι άγγελοι, τα υψηλότερα επίπεδα της ύπαρξης.

Στα λατινικά, οι στίχοι αποκαλούνται carmina, ένα όνομα που συνδέεται με την χρήση τους στην ολοκλήρωση των τελετουργικών, γιατί η λέξη Carmen συσχετίζεται με το Σασκριτικό Κάρμα, το οποίο πρέπει να γίνει κατανοητό εδώ στην ειδική ερμηνεία του σαν «τελετουργική ενέργεια».9

Ο ποιητής από μόνος του ο ερμηνευτής της ιερής γλώσσας, που είναι σαν ένα διαπεραστικό πέπλο πάνω από τον Θεϊκό Κόσμο, ήταν δεξαμενή που σημαίνει ένα συγκεκριμένο βαθμό της προφητικής έμπνευσης.

Αργότερα με μια περαιτέρω αποσύνθεση 10, οι δεξαμενές μετατράπηκαν σε τίποτε περισσότερο από «Θεϊκές» 11 και Carmen (από όπου και η λέξη charm) τίποτε περισσότερο από ξόρκια κάτι το οποίο βγαίνει στην επιφάνεια από την χαμηλότερη μαγεία.

Έχουμε εδώ μια άλλη διαπίστωση του γεγονότος ότι η μαγεία – θα μπορούσαμε να πούμε ακόμη και μαύρη μαγεία - είναι το τελευταίο που μένει πίσω, όταν οι παραδόσεις εξαφανίζονται.

Αυτές οι λίγες ενδείξεις θα μπορούσαν να είναι αρκετές για να δείξουν πόσο ανόητο είναι να δημιουργεί κάποιος αστείες ιστορίες που λένε για την «Γλώσσα των Πουλιών».

Είναι τόσο εύκολο και τόσο απλό να θεωρηθούν ως «προκαταλήψεις» καθετί που δεν μπορεί να κατανοηθεί. Αλλά οι αρχαίοι από μόνοι τους ήξεραν πολύ καλά τι εννοούσαν όταν χρησιμοποιούσαν την συμβολική γλώσσα.

Η αληθινή προκατάληψη στην ακριβή ετυμολογική έννοια της αυτό που ζει περισσότερο από μόνη της, που είναι το « νεκρό γράμμα».

Αλλά αυτό το πολύ ζωτικό, αλλά και αδιάφορο όπως φαίνεται, δεν είναι τίποτα περισσότερο από τελείως συγκεκριμένο, γιατί το Πνεύμα που « κινείται εκεί που ακούγεται » (και όταν κινείται μπορεί πάντα να φέρνει νέα ζωή στα σύμβολα και στα τελετουργικά), και να τους επιστρέφει το χαμένο νόημα και την πληρότητα της γνήσιας αρετής τους.

1 Δες τον Άνθρωπο και το Αποτέλεσμα του σύμφωνα με το Verdana,p.41, ch..1

2 Στο μεσαιωνικό σύμβολο του Peridexion (μια διαστρέβλωση του Paradision) κάποιος μπορεί να δει πουλιά στα κλαδιά ενός δέντρου και έναν δράκο στα πόδια του (δες τον Συμβολισμό του Σταυρού , χ. ΙΧ).

Σε μια σπουδή του Συμβολισμού των «Πουλιών του Παραδείσου», ο Charbonneau –Lassay είχε αναπαράγει μια έκδοση ενός κομματιού γλυπτού στο οποίο το πουλί φαίνεται μόνο με ένα κεφάλι και φτερά, ένας τύπος με τον οποίο φαίνονται συχνά οι Άγγελοι.

3Η λέξη saff, “rank”είναι μια από τις πολλές που έχουν προταθεί σαν η καταγωγή της λέξης sufi και tasawwuf (Sufism).Εν τω μεταξύ αυτή η διαίρεση δεν φαίνεται να είναι αποδεκτή από την απλή γλωσσολογική άποψη, δεν είναι λιγότερο αλήθεια σαν πολλές άλλες διαιρέσεις του ίδιου είδους, εκπροσωπεί μία από τις ιδέες που πραγματικά περιέχονται σε δυο όρους, για τις «πνευματικές ιεραρχίες» είναι ουσιαστικά σχετικές με τους βαθμούς της μύησης.

4 Η αντίθεση υπάρχει σε όλα τα όντα στην μορφή των δυο τάσεων, μια προς τα επάνω και η άλλη προς τα κάτω, που ονομάζονται sattva και tames στην Ινδουιστική παράδοση .

Είναι αυτό που επίσης συμβολίζεται στον Μανιχαϊσμό με τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι , προσωποποιημένα με τον Ormuzd και Ahriman.

5 Δες σε αυτή την σύνδεση , τις αξιόλογες εργασίες του Charbonneau –Lassay στα σύμβολα των ζώων στον Χριστό (Bestiaire du Christ).

Είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι η συμβολική αντίθεση ανάμεσα στο πουλί και στο ερπετό υπάρχει όσο βλέπεται στην βλαβερή όψη του.

Στην ωφέλιμη όψη του ενώνεται πολλές φορές με το πουλί όπως στην φιγούρα του Quetzalcohuatl στην αρχαία αμερικάνικη παράδοση.

Από την άλλη πλευρά η μάχη μεταξύ του αετού και του φιδιού τονίζεται και στους Μεξικάνικους Μύθους.

Σε σύνδεση με την ωφέλιμη όψη μπορούμε να επικαλεστούμε το κείμενο της Βίβλου

«Γίνε σοφός σαν τα ερπετά και άκακος όπως τα περιστέρια» (Ματθαίος Χ,16).

6 Σ ε σχέση με τον συμβολισμό του βιβλίου , με το οποίο συνδέεται κατευθείαν , δες τον Συμβολισμό του Σταυρού, χ. XIV

7 Κάποιος μπορεί να πει, γενικά ότι η τέχνη και η επιστήμη έχουν γίνει ασεβής με μια διαστρέβλωση, που τις έχει μετατρέψει από τον παραδοσιακό χαραχτήρα τους και με περίπτωση σε οτιδήποτε τονίζει ότι υπάρχει ένα υψηλότερο νόημα.

Αυτό το αντικείμενο έχει συζητηθεί κατ’ επέκταση στο Εσωτερισμό του Δάντη, χ. ΙΙ, Η κρίση του Σύγχρονου Κόσμου, χ.IV, και Η Βασιλεία της Ποσότητας, καθώς και τα σημάδια των Καιρών, χ. VIII.

8 Το Σανκριτικό Deva και το Λατινικό Deus είναι η ίδια λέξη.

9 Η λέξη « ποίηση » προέρχεται από τη ελληνική λέξη ποιείν που έχει το ίδιο νόημα όπως και η σανσκριτική ρίζα Kri από την οποία προέρχεται και η λέξη karma, και η οποία βρίσκεται στο λατινικό ρήμα creare να γίνεται κατανοητή σύμφωνα με την αρχική της σημασία.

Η ιδέα που αναφέρεται ήταν αρχικά διαφορετική από την απλή παραγωγή της καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής εργασίας στον βέβηλο ορισμό της που ο Αριστοτέλης φαίνεται να είχε αποκλειστικά στο μυαλό του όταν μιλούσε γι’ αυτές που ονομάζονται «ποιητικές επιστήμες».

10 Η πρώτη διαστρέβλωση ήταν η απομόνωση από τις δεξαμενές από την γενικότητα, που είναι το αποτέλεσμα της απόσπασης περισσότερο από μια αρχή (Σημείωση του μεταφραστή).

11 Η λέξη «Θεϊκός» από μόνη της διαιρέθηκε όπως και το νόημα της, γιατί ετυμολογικά δεν τίποτε περισσότερο από θεϊκός , που σημαίνει «ο ερμηνευτής των Θεών».

Οι «ευοίωνοι » οιωνοί που ανελκύθηκαν από την πτήση και το τραγούδι των πουλιών, σχετίζονται ειδικά με την «Γλώσσα των Πουλιών», κατανοούνται εδώ με την λογοτεχνική έννοια τους αλλά δεν προσδιορίζονται λιγότερο ως «Γλώσσα των Θεών», εφόσον οι Θεοί ήρθαν για να κάνουν γνωστή την θέληση τους μέσα από οιωνούς.

Τα πουλιά παίζουν λοιπόν το ρόλο των αγγελιοφόρων ανάλογα (αλλά σε ένα χαμηλότερο στάδιο) στο σημείο που είναι γενικά συσχετισμένο με τους Αγγέλους (που το όνομα τους είναι αυτό ακριβώς δηλαδή αγγελιοφόροι και είναι το νόημα της ελληνικής λέξης Άγγελος).

*Μετάφραση στα Ελληνικά από το Αγγλικό κείμενο από την Κατερίνα Κωστάκη

*Ο Ρενέ Γκενόν στην Βικιπαίδεια

*Διαβάστε αυτό το κείμενο στα Αγγλικά